Viðburðir af ýmsu tagi skipa stóran sess í starfsemi Rannís. Er þeim ætlað að styðja við kynningarstarf á verkefnum og sjóðum sem Rannís hefur umsjón með og gera áhrif þekkingarsköpunar sýnileg. Rannís á einnig þátt í að hvetja vísinda- og fræðafólk til dáða með viðurkenningum af ýmsu tagi. 

Vísindavaka Rannís sneri aftur á árinu 2022 eftir tveggja ára hlé vegna heimsfaraldursins, en Vísindavaka er langstærsti viðburðurinn sem Rannís stendur fyrir. Vísindavakan var haldin í Laugardalshöll laugardaginn 1. október,  auk þess sem haldin voru nokkur vísindakaffi í aðdraganda vökunnar. Á þessu ári var líka boðið til svokallaðs „vísindaslamms“ í fyrsta skipti á Íslandi, föstudaginn 30. september. Á Vísindavöku er almenningi boðið upp á sannkallaða vísindaveislu, en þar mætir okkar fremsta vísindafólk til að sýna og segja frá rannsóknum og nýsköpun á lifandi og gagnvirkan hátt.

Markmiðið með Vísindavökunni er að færa vísindin nær almenningi, kynna manneskjurnar á bak við vísindin og vekja fólk til umhugsunar um mikilvægi rannsókna- og vísindastarfs í nútímasamfélagi. Allar vísindagreinar eru kynntar á Vísindavöku, hugvísindi jafnt sem raunvísindi. Á Vísindavöku kynnti vísindafólk frá nærri 50 stofnunum, háskólum og fyrirtækjum tæplega 100 rannsóknarverkefni fyrir almenningi á lifandi og skemmtilegan hátt og sóttu 6.200 gestir viðburðinn í Laugardalshöll. Gestir fengu að skoða og prófa ýmis tæki og tól sem notuð eru við rannsóknir, skoða afurðir verkefna og spjalla við vísindafólkið. Rannís stendur fyrir Vísindavöku á Íslandi, en hún er haldin samtímis í 320 borgum og bæjum Evrópu undir heitinu European Researchers' Night. Verkefnið er styrkt af Marie Skłodowska Curie undiráætlun Horizon Europe. 

Á Vísindavöku 2022 var í fyrsta sinn boðið til svokallaðs „vísindaslamms“ (Science Slam) föstudaginn 30. september í samstarfi við Erasmus+ og Evrópuár unga fólksins. Á vísindaslamminu, sem haldið var í Stúdentakjallaranum, steig ungt vísindafólk á stokk og sagði frá rannsóknum sínum á nýstárlegan og lifandi hátt og áttu gestir að kjósa hvert þeirra væri frumlegast og skemmtilegast. Vilhelm Anton Jónsson stýrði vísindaslamminu og voru glæsileg verðlaun í boði fyrir sigurvegarann. Þátttakendur voru ungt vísindafólk með margvíslegan bakgrunn og má segja að frumleiki og skemmtun hafi einkennt kvöldið. 

Í aðdraganda Vísindavöku var hellt upp á hið sívinsæla vísindakaffi, þrjú voru haldin í Bókasamlaginu í Reykjavík og sex á landsbyggðinni. Markmiðið með vísindakaffinu er að vísindafólk segi frá rannsóknum á óformlegan hátt og gestir fái tækifæri til að taka þátt í kaffihúsaspjalli um rannsóknir og spyrja vísindafólk spjörunum úr. Yfirskrift fyrsta vísindakaffisins í Reykjavík var Hvað viltu vita um frumurnar þínar? þar sem Þórarinn Guðjónsson prófessor og forseti læknadeildar Háskóla Íslands fjallaði um stofnfrumur og krabbamein. Orkan og gleðin í umhverfinu okkar var efni annars vísindakaffisins þar sem Páll Jakob Líndal, doktor í umhverfissálfræði, ræddi um sálfræðileg áhrif umhverfis á heilsu og vellíðan. Á þriðja vísindakaffinu sagði Aðalheiður Ólafsdóttir, skynmatsstjóri hjá Matís, frá rannsóknum sínum á skynfærum, matarupplifun og gæðamati undir yfirskriftinni Viltu smakka? Hvernig bragðast? Fjölbreytt dagskrá var víða um land í tilefni af Vísindavöku, bæði í formi vísindakaffis og almennra fræðsluviðburða. Hjá Rannsóknasetri HÍ á Ströndum sögðu þjóðfræðingarnir Jón Jónsson og Eiríkur Valdimarsson frá rannsóknum á gömlu húsunum á Hólmavík og á vísindakaffi í Þingeyjarsveit voru náttúruvísindi í brennidepli með aðkomu nokkurra fræðimanna. Rannsóknasetur HÍ á Höfn í Hornafirði bauð upp á fjölbreytta fræðsludagskrá í tilefni Vísindavöku og á Þingeyri var sagt frá fiskarannsóknum í Dýrafirði. Hjá Þekkingarsetri Vestmannaeyja var vísindakaffið helgað rannsóknum á hvölum og á Breiðdalsvík fræddi jarðfræðingurinn María Helga Guðmundsdóttir gesti um borkjarna og hvernig þeir nýtast við vísindarannsóknir, auðlindaleit og mannvirkjagerð.  

Viðurkenning Rannís fyrir vísindamiðlun var veitt á Vísindavöku og að þessu sinni hlaut Háskóli unga fólksins viðurkenninguna. Jón Atli Benediktsson rektor HÍ, ásamt teymi Háskóla unga fólksins, veitti viðurkenningunni viðtöku. Ásdís Halla Bragadóttir, ráðuneytisstjóri háskóla-, iðnaðar- og nýsköpunarráðuneytisins afhenti viðurkenninguna fyrir hönd Rannís. Háskóli unga fólksins er starfræktur í eina viku á hverju sumri og gefur nemendum í 6.-8. bekk grunnskóla tækifæri til að kynnast mismunandi fræðigreinum með vísindafólki Háskóla Íslands en verkefnið hefur verið í gangi síðan 2004. Börnin velja sér námskeið sjálf eftir áhugasviði og smíða þannig sína eigin stundatöflu. Hugmyndafræði Háskóla unga fólksins er að opna háskólann og kynna hann fyrir komandi kynslóðum. Kynna börnin fyrir fræðum, nýsköpun og vísindum og hver veit nema starfið skili sér í því að þau ákveði að leggja fyrir sig rannsóknir, vísindastarf og nýsköpun, en það er einmitt eitt af markmiðum Vísindavökunnar.

Vísindavaka og viðurkenning fyrir vísindamiðlun

Vísindavaka var haldin í 1. október 2022 og í tengslum við hana var afhent viðurkenning fyrir vísindamiðlun.

Nýsköpunarverðlaun forseta Íslands eru veitt árlega þeim námsmönnum sem hafa unnið framúrskarandi starf við úrlausn verkefnis sem styrkt var af Nýsköpunarsjóði námsmanna sumarið áður. Verðlaunin voru fyrst veitt 1996 og voru því nú veitt í tuttugasta og sjöunda sinn. 

Margrét Vala Þórisdóttir og Signý Kristín Sigurjónsdóttir, báðar með BS í hagnýttri stærðfræði við Háskóla Íslands, og Valgerður Jónsdóttir með BS í rafmagns- og tölvuverkfræði við Háskóla Íslands hlutu verðlaunin árið 2022 fyrir verkefnið Betri gjörgæslumeðferð með gagnasjá. Leiðbeinendur voru Martin Ingi Sigurðsson, Rögnvaldur Jóhann Sæmundsson og Tómas Philip Rúnarsson. Forseti Íslands, Guðni Th. Jóhannesson, afhenti verðlaunin sem í ár var bókasnagi hannaður af Gústav Jóhannssyni og Ágústu Magnúsdóttur hjá AGUSTAV.  

Stjórn sjóðsins valdi sex öndvegisverkefni, en aðeins eitt þeirra hlaut svo viðurkenninguna. 

Verkefnin sem tilnefnd voru sem öndvegisverkefni eiga það sameiginlegt að vera vel unnin og frumleg. Þau eru þó afar ólík og sýna vel þá fjölbreytni sem einkennir verkefni sem sjóðurinn styrkir. Verkefnin fimm sem voru einnig tilnefnd til verðlaunanna og hlutu sérstaka viðurkenningu: 

Kennsluefni í kynja- og hinseginfræði, unnið af Bjarklind Björk Gunnarsdóttur 

Krakkakropp, unnið af Arnkeli Arasyni, Sigrúnu Önnu Magnúsdóttur og Vöku Mar 

Matjurtarækt utandyra fram á vetur, unnið af Karen Rós Róbertsdóttur 

Stelpur diffra, unnið af Nönnu Kristjánsdóttur 

Stýring ljósvörpu við rækjuveiðar , unnið af Degi Óskarssyni og Kristjáni Orra Daðasyni 

Nýsköpunarverðlaunforseta Íslands voru afhent við hátíðlega athöfn á Bessastöðum þann 10. febrúar, 2022.

Nýsköpunarþing er haldið árlega í samstarfi Rannís, Íslandsstofu, Nýsköpunarsjóðs atvinnulífsins og Hugverkastofunnar. Umfjöllunarefni Nýsköpunarþings hverju sinni tengist rannsóknum, þróun og markaðsmálum. Umræðuefnið er ávallt valið með það í huga að ýta undir skilning manna á samspili vísinda, tækni og þekkingar annars vegar og vöruframleiðslu og markaðsstarfs hins vegar. Nýsköpunarverðlaun Íslands eru veitt á Nýsköpunarþingi.

Titill Nýsköpunarþings árið 2022 var „Hugvitið út! – Hvernig verður hugvit stærsta útflutningsgrein Íslands?“ Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir, háskóla-, iðnaðar-, og nýsköpunarráðherra, opnaði þingið og veitti einnig Nýsköpunarverðlaun Íslands fyrir árin 2021 og 2022.

Á árinu 2022 voru Nýsköpunarverðlaun Íslands veitt fyrir árin 2021 og 2022, þar sem Nýsköpunarþing var ekki haldið árið 2021 vegna Covid-19.  Lauf Forks hlaut verðlaunin fyrir árið 2021 og Sidekick Health fyrir árið 2022.

Nýsköpunarþing og Nýsköpunarverðlaun Íslands

Nýsköpunarþing og afhending Nýsköpunarverðlauna Íslands fór fram í Grósku, 20. september 2022.

Rannís skipuleggur árlega Rannsóknaþing í samstarfi við Vísinda- og tækniráð þar sem tekin eru fyrir stefnumál á sviði rannsókna og nýsköpunar. Í ár var yfirskrift þingsins „Þekking í þágu samfélags: Áhrif rannsókna á Íslandi“ þar sem meðal annars var rætt um þá nýútgefið áhrifamat Rannsóknasjóðs fyrir árin 2011-2015. Þingið fór fram 24. nóvember á Hilton Reykjavík Nordica og í beinu streymi. 

Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir, háskóla-, iðnaðar-, og nýsköpunarráðherra, setti þingið. Katrín Jakobsdóttir forsætisráðherra og formaður Vísinda- og tækniráðs, ávarpaði þingið auk þess sem dr. Katrín Frímannsdóttir, Sara Stef. Hildardóttir og Ágúst Hjörtur Ingþórsson voru með framsögur og Bjarni Diðrik Sigurðsson og Margrét Helga Ögmundsdóttir tóku þátt í pallborði.

Rannsóknaþing Rannís var haldið á Hilton Reykjavik Nordica þann 24. nóvember 2022.

Hvatningarverðlaun Vísinda- og tækniráðs voru afhent við hátíðlega athöfn á Rannsóknaþingi Rannís.

Dr. Yvonne Höller, prófessor við Háskólann á Akureyri, hlaut viðurkenninguna að þessu sinni. Katrín Jakobsdóttir, forsætisráðherra og formaður Vísinda- og tækniráðs, afhenti Yvonne verðlaunin.

Verðlaunin eru veitt vísindafólki sem þykir hafa hafa skarað framúr snemma á ferlinum og skapað væntingar um framlag í vísindastarfi er treysti stoðir mannlífs á Íslandi.

Hvatningarverðlaun Vísinda- og tækniráðs

Hvatningarverðlaun Vísinda- og tækniráðs voru ahent við hátíðlega athöfn á Rannsóknaþingi Rannís, 24. nóvember 2022.

Þann 14. júní var haldinn vorfundur Tækniþróunarsjóðs undir yfirskriftinni: Jafnræði í íslenskri nýsköpun með sérstakri áherslu á að auka hlut kvenna.

Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir, ráðherra háskóla, iðnaðar og nýsköpunar ávarpaði fundinn. Fyrirlesarar voru Inga Tinna Sigurðardóttir, framkvæmdastjóri og stofnandi Dineout og Sygin Jónsdóttir, varaformaður Tækniþróunarsjóðs. 

Á fundinum voru vel heppnaðar hringborðsumræður en þátttakendur voru Margrét Ormslev, Brunnur Ventures, Kristín Soffía Jónsdóttir, framkvæmdastjóri Klaks, Hrönn Greipsdóttir, framkvæmdastjóri Nýsköpunarsjóðs atvinnulífsins og Ragna Margrét Guðmundsdóttir, stofnandi Pikkoló. 

Vorfundur Tækniþróunarsjóðs fór fram á Hótel Borg þann 14. júní 2022.

Á uppskeruhátíðinni var haustúthlutuninni fagnað og nýir styrkþegar boðnir velkomnir til samstarfs við sjóðinn. Ávarp flutti Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir, ráðherra háskóla, iðnaðar og nýsköpunar. Sigurður Óli Sigurðsson, sviðsstjóri rannsókna- og nýsköpunarsviðs kynnti nýtt áhrifamat Tækniþróunarsjóðs.

Fulltrúar tveggja fyrirtækja sem hlutu styrki kynntu verkefni sín, Stefán Þór Björnsson frá Solid Clouds og Eyjólfur Reynisson frá Sæbýli. 

Haustfundur og uppskeruhátíð Tækniþróunarsjóðs var haldin í Grósku þann  12. desember 2022.

Auk þess að styrkja verkefni með beinum hætti veitir Erasmus+ landskrifstofum styrki til að vinna saman, skipuleggja fjölþjóðlega viðburði fyrir markhópana sína og senda fólk milli landa á slíka viðburði. Markmiðið er að styðja við forgangsatriði Erasmus+ og efla gæði í umsóknum og verkefnum á vegum áætlunarinnar. Árið 2022 hélt Landskrifstofan þrjá fjölþjóðlega viðburði með styrk frá þessum hluta Erasmus+, sem nefnist Training and Cooperation Activities (TCA). 

Dagana 10.-12. október stóð Landskrifstofa fyrir tengslaráðstefnu í Háskólanum á Bifröst þar sem starfsfólki evrópskra háskóla gafst kostur á að deila reynslu sinni við að skipuleggja og framkvæma blönduð hraðnámskeið í Erasmus+. Um 50 manns frá 21 Evrópulandi tóku þátt í viðburðinum. Áhersla var lögð á að kortleggja þær áskoranir sem upp hafa komið í ferlinu og deila hugmyndum um hvernig hægt er að takast á við þær. Eftir tvo daga af virku samtali kvöddu þátttakendur Borgarfjörðinn með nýjar hugmyndir í farteskinu og aukið tengslanet, sem kemur vonandi að góðum notum í framtíðinni.

Í sömu viku fór fram í Reykjanesbæ fjölþjóðleg ráðstefna fyrir ungt fólk og starfsfólk í æskulýðsgeiranum. Viðburðurinn fer fram nokkrum sinnum á ári í ólíkum löndum og ber heitið EYE Opener, en markmiðið er að auka færni fólks í að setja upp og framkvæma ungmennaskipti, ekki síst með áherslu á virka þátttöku ungs fólks í ferlinu. Alls tóku 47 erlendir gestir þátt í viðburðinum og heppnaðist hann afar vel. 

Landskrifstofan stóð einnig fyrir ráðstefnu á Akureyri dagana 1.-3. nóvember undir yfirskriftinni „Rural Inclusion in Erasmus+“. Hún var ætluð evrópskum kennurum sem starfa í skólum á landsbyggðinni og hafa áhuga á að efla og alþjóðavæða skólastarfið og samstarfið sín á milli. Samtals voru þátttakendur 56 talsins frá 14 Evrópulöndum. Þau voru sammála um að aðgengi að Erasmus+ væri mikilvægur liður í að auðga skólastarf á landsbyggðinni og gerði kennurum og skólastjórnendum kleift að sækja mikilvægan innblástur og þekkingu hverju til annars.

Landskrifstofa Erasmus+ hélt á árinu þrjá fjölþjóðlega viðburði fyrir sína markhópa.

Vaxtarsprotinn var veittur í 16. skiptið árið 2022. Fyrirtækið Controlant hlaut nafnbótina „Vaxtarsproti ársins“ sem er viðurkenning fyrir öfluga uppbyggingu sprotafyrirtækis. Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir, háskóla-, iðnaðar- og nýsköpunarráðherra, afhenti Vaxtarsprotann í Flórunni í Grasagarðinum í Laugardal. Tvö önnur fyrirtæki, Sidekick Health og Coripharma hlutu einnig viðurkenningar.

Vaxtarsprotinn er samstarfsverkefni Rannís, Samtaka iðnaðarins, Samtaka sprotafyrirtækja og Háskólans í Reykjavík. Tilgangur viðurkenningarinnar er að vekja athygli á góðum árangri sprotafyrirtækja í örum vexti og skapa þannig aukinn áhuga og skilning á uppbyggingarstarfi þeirra.

Vaxtarsprotinn var haldin í Flórunni í Grasagarðinum í Laugardal um miðjan september 2022.

Rannís hefur á árinu tekið þátt í margvíslegu tvíhliða samstarfi um norðurslóðarannsóknir. Meðal þess er samstarf við Rannsóknaráð Grænlands, en viljayfirlýsing var undirrituð 8. febrúar 2022 um að styrkja rannsóknasamstarf Íslands og Grænlands. Á árinu sem leið stóð Rannís fyrir skipulagningu tvíhliða viðburða bæði í Nuuk í ágúst og í Reykjavík í október á Hringborði norðurslóða. Til stendur að efla þetta samstarf enn frekar á árinu 2023.

Rannís tók þátt í Hringborði Norðurslóða, sem haldið var í Hörpu dagana 13.-16. október, með fjölbreyttum hætti. Meðal dagskrárliða sem Rannís skipulagði var umræðufundur um samstarfsyfirlýsingu Íslands og Grænlands, sem nýlega hafði verið undirrituð af Katrínu Jakobsdóttur, forsætisráðherra Íslands og Múte B. Egede, formanni landsstjórnar Grænlands. Á fundinum var rætt um næstu skref samstarfsins og kortlagningu áherslna á sviði rannsókna. Ásamt Rannís voru það Rannsóknaráð Grænlands, Norðurslóðanet Íslands og Arctic Hub sem komu að skipulagningu fundarins.

Rannís tók þátt í UTmessunni þann 25. maí á Grand hóteli. Starfsfólk Rannís kynnti helstu sjóði og verkefni á sviði nýsköpunar og þróunar sem eru í umsjón Rannís. Sérstök áhersla var lögð á nýja áætlun Evrópusambandsins, Digital Europe. 

Rannís tók þátt í ýmsum viðburðum á árinu. Meðal annars á Grænlandi, á Hringborði norðurslóða, og á UTmessunni.

Viðburðir skipa stóran sess

Vísindavaka og viðurkenning fyrir vísindamiðlun

Nýsköpunarverðlaun forseta Íslands

Nýsköpunarþing og Nýsköpunarverðlaun Íslands

Rannsóknaþing

Hvatningarverðlaun Vísinda- og tækniráðs

Vorfundur Tækniþróunarsjóðs

Uppskeruhátíð Tækniþróunarsjóðs

Alþjóðlegar tengslaráðstefnur

Vaxtarsprotinn

Aðrir viðburðir